Po śmierci uczestnika Pracowniczych Planów Kapitałowych i to bez względu na jego wiek, zgromadzone w PPK środki podlegają dziedziczeniu. Uczestnik PPK może wskazać osobę uprawnioną do jego środków, a jeśli tego nie zrobi, środki otrzymają jego spadkobiercy. To czy będą wypłacone w formie pieniężnej czy wypłaty transferowej zależy też od sytuacji osobistej i rodzinnej.
Po śmierci uczestnika PPK (bez względu na jego wiek) zgromadzone w PPK środki podlegają wypłacie transferowej do PPK, IKE lub PPE osoby uprawnionej lub podlegają wypłacie w formie pieniężnej. Uczestnik może wskazać osobę uprawnioną do jego środków, a jeśli tego nie zrobi, środki otrzyma jego spadkobierca (dziedziczenie na zasadach ogólnych). Jeżeli w chwili śmierci uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, instytucja finansowa dokona wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku PPK zmarłego uczestnika na rachunek PPK, IKE lub PPE jego małżonka (w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej) albo na jego wniosek wypłaci mu te środki w formie pieniężnej.
Poprosiliśmy ekspertów Polskiego Funduszu Rozwoju, który jest odpowiedzialny za wdrożenie programu, o wyjaśnienie jak to będzie wyglądało w różnych sytuacjach życiowych w zależności od tego czy została wskazana osoba uprawniona czy nie.
Kto otrzymuje drugą połowę środków, jeśli uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, ale nie miał dzieci (w wariancie, w którym nie ma testamentu)?
Pozostała część środków wypłacana jest osobom uprawnionym wskazanym przez uczestnika PPK dla danego rachunku. Uczestnik może wskazać instytucji finansowej imiennie jedną osobę lub więcej osób, które jako osoby uprawnione mają po jego śmierci otrzymać środki zgromadzone na jego rachunku PPK. Jeżeli uczestnik nie wskazał osób uprawnionych, środki będą dziedziczone przez jego spadkobierców (na zasadach regulowanych przepisami Kodeksu cywilnego), a w przypadku prowadzenia rachunku PPK przez zakład ubezpieczeń osobami uprawnionymi, jeżeli uczestnik nie wskazał osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia, będą członkowie najbliższej rodziny ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umowa między zakładem ubezpieczeń a ubezpieczonym, a więc umowa o prowadzenie PPK będzie przewidywała inną kolejność.
Kto otrzymuje środki z PPK jeśli małżonkowie mieli rozdzielność majątkową?
W takiej sytuacji środki są przekazywane osobom uprawnionym wskazanym przez uczestnika. Jeżeli uczestnik PPK nie wskazał osób uprawnionych, środki będą dziedziczone przez spadkobierców uczestnika PPK (na zasadach regulowanych przepisami Kodeksu cywilnego), a w przypadku prowadzenia rachunku PPK przez zakład ubezpieczeń osobami uprawnionymi, jeżeli uczestnik nie wskazał osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia, będą to członkowie najbliższej rodziny ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umowa między zakładem ubezpieczeń a ubezpieczonym, a więc umowa o prowadzenie PPK będzie przewidywała inną kolejność. Dotyczy to 100 proc. środków zgromadzonych w PPK.
Czy to oznacza, że uczestnik PPK może - przystępując do PPK (lub w trakcie uczestnictwa w programie) wyznaczyć osoby uposażone i wówczas ta osoba (lub te osoby) otrzymują te środki bez konieczności przeprowadzania postępowania spadkowego lub poświadczenia prawa do dziedziczenia, itd. czyli niezależnie od tego kto ma prawo do pozostałej częścią majątku?
Uczestnik PPK może w dowolnym momencie wskazać w formie pisemnej, instytucji finansowej imiennie jedną osobę lub więcej osób, które jako osoby uprawnione mają po jego śmierci otrzymać środki zgromadzone na jego rachunku. Jeśli Uczestnik wskazał osoby uprawnione, środki zgromadzone na rachunku PPK są wypłacane tym osobom zgodnie ze wskazanym udziałem i nie wchodzą do masy spadkowej.
Przy czym, jeśli uczestnik miał małżonka i była między nimi wspólność majątkowa, to osoby uprawnione otrzymają tylko 50 proc. środków. Jeśli nie miał małżonka albo wspólności majątkowej, to osoby uprawnione otrzymają 100 proc. środków.
W jaki sposób (na której deklaracji) uczestnik PPK wskazuje osoby uprawnione do środków zgromadzonych na PPK, w razie swojej śmierci? W jaki sposób można dokonać zmian czyli np. wskazać inne osoby?
Uczestnik PPK wskazuje w formie pisemnej, instytucji finansowej imiennie jedną osobę lub więcej osób, które jako osoby uprawnione mają po jego śmierci otrzymać środki zgromadzone na jego rachunku PPK. Można się domyślać, że poszczególne instytucje finansowe indywidualnie stworzą wzory deklaracji wskazania osób uprawnionych.
Czy w sytuacji gdy uczestnik wskazał osoby uposażone do środków z PPK, środki te nie wchodzą do masy spadkowej i w związku z tym mogą zostać wypłacone od razu po przedstawieniu instytucji finansowej prowadzącej PPK aktu zgonu uczestnika (bez konieczności przedstawiania odpisu prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia)?
Środki w takiej sytuacji podlegają w zależności od wniosku osoby uprawnionej wypłacie transferowej do PPK, IKE lub PPE tej osoby lub są zwracane w formie pieniężnej. Wypłata transferowa lub zwrot są dokonywane przez instytucję finansową w terminie 3 miesięcy od dnia przedłożenia wniosku o dokonanie wypłaty transferowej lub zwrotu wraz z odpisem aktu zgonu uczestnika PPK i dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej.
Co trzeba zrobić, żeby uposażyć konkretną osobę (lub osoby) do 100 proc. środków zgromadzonych w PPK, tak by były wypłacone w formie pieniężnej?
a) w wariancie istnienia wspólności majątkowej ze współmałżonkiem
W sytuacji istnienia wspólności majątkowej, uczestnik mógłby wskazać jako osobę uprawnioną tylko swojego współmałżonka i wówczas ten otrzyma 100 proc. środków zgromadzonych na jego rachunku PPK. Nie ma natomiast możliwości aby w sytuacji istnienia wspólności majątkowej wskazać inną niż współmałżonek osobę uprawnioną, tak aby ta osoba otrzymała 100 proc. środków zgromadzonych na rachunku PPK zmarłego uczestnika.
b) w wariancie z rozdzielnością majątkową współmałżonków
W sytuacji rozdzielności majątkowej nie znajdzie zastosowania art. 85 ust. 1 ustawy o PPK (dotyczący wypłaty transferowej na rachunek małżonka), co oznacza, że można wskazać osobę uprawnioną, która otrzyma 100 proc. środków zgromadzonych na rachunku PPK zmarłego uczestnika.
Monika Krześniak-Sajewicz
Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze