Od początku funkcjonowania programu PPK ponad 430 tys. uczestników wypłaciło środki poprzez tzw. zwrot, na łącznie 2,5 mld zł. Kwota jest spora, bo aktywa tego programu to 20 mld zł. - To element konstrukcji programu i cena jego wiarygodności - mówi Interii Biznes Bartosz Marczuk, wiceprezes PFR.
Od początku funkcjonowania programu PPK ponad 430 tys. uczestników wypłaciło środki poprzez tzw. zwrot, na kwotę 2,5 mld zł. To oznacza, że dotychczas na taki krok zdecydowało się około 10 proc. uczestników programu. W samym w 2023 roku było to blisko 286 tys. osób, które wypłaciły 1,5 mld zł, z czego 220 tys. osób zrobiło zwrot po raz pierwszy, tj. nigdy wcześniej nie wypłacali środków z PPK - wynika z informacji przekazanych Interii Biznes przez PFR.
- To pokazuje, że połowa osób, które kiedykolwiek dokonały zwrotu, zrobiła to w 2023 roku, co zapewne wiąże się z kampanią informacyjną związaną z pierwszym ponownym autozapisem, który był w tym roku. Część osób, która już wcześniej była w PPK, do czasu autozapisu nie interesowała się aktywnie stanem konta, zaczęła je sprawdzać i testować system, a wśród nich niektórzy chcieli przekonać się, jak działa i wypłacić środki - tłumaczy Bartosz Marczuk, wiceprezes PFR.
Marczuk przyznaje, że patrząc na to z perspektywy programu wieloletniego, te dane mają "słodko-gorzki smak".
- Z jednej strony celem PPK jest gromadzenie oszczędności na emeryturę i w tym kontekście wcześniejsze wypłaty nie są pożądane, bo chodzi o dodatkowe zabezpieczenie na jesień życia. Z drugiej strony jest to program dobrowolny, a zgromadzone w nim środki są prywatne, więc zwroty są efektem tej gwarancji i potwierdzeniem tego, że można te środki w dowolnym momencie wypłacać. To bardzo uwiarygadnia system - podkreśla. Dodaje jednocześnie, że pozytywne jest to, że zdecydowana większość - mimo wypłaty w postaci zwrotu - zostaje w programie, bo widzi, że jest atrakcyjny.
PPK to program oszczędnościowym, dobrowolny (z funkcjonującym mechanizmem autozapisu, ale dającym możliwość rezygnacji), a zgromadzone w nim środki są prywatne. Gwarantuje to wprost zapis w ustawie, ale uczestników najbardziej przekonywać ma właśnie faktyczna możliwość wypłaty środków bez podawania powodu.
PPK w założeniu ma poprawić sytuację finansową po przejściu na emeryturę. W przypadku osób funkcjonujących zawodowo w nowym systemie emerytalnym, wprowadzonym w 1999 roku relacja emerytury do zarobków będzie niska (tzw. stopa zastąpienia może wynosić zaledwie około 30 proc.). Nie upowszechniły się indywidualne programy, nawet korzystne podatkowo IKZE.
Dopiero PPK w relatywnie krótkim czasie stał się w miarę powszechnym programem, choć początkowa partycypacja była niższa od zakładanej. Program okrzepł i został przetestowany przez kolejne grupy uczestników.
- Jako operator programu zachęcamy do pozostania w programie i gromadzenia środków na jesień życia, bo ze wszystkimi bonusami jest to najbardziej korzystna forma na odłożenie realnych oszczędności na emeryturę, dzięki dopłatom pracodawców, dopłatom państwa, wypracowanym zyskom i zwolnieniu ich z podatku Belki. Jednocześnie jednak widzimy, że osoby, które dokonały zwrotu, stają się ambasadorami tego programu, bo w rozmowach ze znajomymi czy rodziną potwierdzają jak działa w praktyce, to że rzeczywiście to są prywatne pieniądze i można nimi dysponować. To ważne w kontekście lęków i obaw o prywatność, które były powszechne zwłaszcza na starcie programu - mówi Bartosz Marczuk. Podkreśla przy tym, że analiza w poszczególnych miesiącach pokazuje, że po pewnej "górce" zwrotów w tym roku, teraz liczba wypłacających już nie rośnie. - Oczywiście zawsze będzie jakaś grupa, która się na to zdecyduje, ale to jest element konstrukcji PPK i "cena" jego wiarygodności - dodaje.
- Z tej perspektywy ważne jest, aby zasady PPK były stabilne, bo to warunek zaufania do programu. Zalecałbym dużą ostrożność z zapowiedziami ewentualnych zmian. Tym bardziej że koalicja parlamentarna, która może wyłonić nowy rząd, jest kojarzona ze sprawą OFE, która podkopała zaufanie do programów oszczędnościowych i emerytalnych - mówi wiceprezes PFR.
Aktywa PPK przekroczyły już 20,4 mld zł, a liczba uczestników 3,37 mln.
Zwrotu, czyli wypłaty pieniędzy przed 60. rokiem życia, można dokonać w każdym momencie, bez podawania przyczyny. Obejmuje całość zgromadzonych środków - nie można wypłacić ich w części. Trzeba jednak pamiętać, że zwrot środków wiąże się z pewnymi potrąceniami:
- nie dostanie się wpłat od państwa (wpłaty powitalnej i dopłat rocznych), które są rodzajem premii za oszczędzanie do 60. roku życia;
- 30 proc. środków pochodzących z wpłat pracodawcy zostanie przekazane do ZUS (informacja o tej kwocie zostaje zewidencjonowana na koncie ubezpieczonego jako składka na ubezpieczenie emerytalne);
- w przypadku, gdy zgromadzone pieniądze wypracowały zysk, płaci się od niego 19 proc. podatku Belki (tylko od kwoty, jaką wypracował fundusz, nie od całości zgromadzonego kapitału).
Monika Krześniak-Sajewicz